Wstęp
Pierwsze elektrownie jądrowe powstały w latach 50. ubiegłego wieku. Od tego czasu setki elektrowni jądrowych na całym świecie wytwarzają niskoemisyjną energię elektryczną, niezawodnie, bezpiecznie i przy współczynnikach wykorzystania mocy (są one wyjaśnione poniżej) wzrastających z 60-70% w elektrowniach jądrowych II generacji do 80-90% w elektrowniach III i IV generacji. Hinkley Point C jest przykładem elektrowni III generacji.
Początkowo (lata 1960 i 1970) nastąpił szybki rozwój cywilnej energetyki jądrowej w USA. Wykonalność techniczna została ustalona bardzo wcześnie, ale wykonalność ekonomiczna, czyli konkurowanie z tanimi paliwami kopalnymi, była trudniejsza. Jednak pod koniec lat 60. elektrownie jądrowe były nie tylko wykonalne technicznie, ale także opłacalne ekonomicznie. Rozpoczął się boom zamówień i budowy. Między końcem lat 60. a 1974 r. w USA wybudowano nieco ponad 100 dużych elektrowni jądrowych. Potem zamówienia zwolniły, a w końcu stanęły.
Dlaczego? Powody są różne na całym świecie, a spowolnienie w budownictwie nie było jednolite. Na przykład we Francji było wręcz przeciwnie: od 1973 r. zaczęli nuklearne banany! Budowali je szybciej, niż można by powiedzieć: nous fabriquons plus de centrales nucléaires que nous n'avons de relations sexuelles! Ten galijski entuzjazm nie znalazł jednak odzwierciedlenia na całym świecie.
Dlaczego energia jądrowa stała się tak droga, na przykład w USA? Wyjaśnienie jest złożone, ale kluczowe czynniki są następujące. W miarę uruchamiania kolejnych reaktorów łańcuchy dostaw części i wykwalifikowanej siły roboczej stawały się coraz bardziej napięte, co z kolei powodowało opóźnienia i wzrost kosztów. Jednocześnie zarówno sama branża, jak i rozwijający się ruch ekologiczny zaczęły wskazywać na problemy związane z bezpieczeństwem, zwłaszcza w odniesieniu do bezpieczeństwa materiałów radioaktywnych, planowania awaryjnego i gospodarki odpadami. Były to kwestie uzasadnione i w tamtym czasie nowatorskie. W 1971 roku Sąd Okręgowy w Waszyngtonie nakazał (decyzja w sprawie Calvert Cliffs) organom nadzoru jądrowego zmianę przepisów, tak aby były zgodne z amerykańską ustawą National Environmental Policy Act. W związku z tym prywatni obywatele mogli interweniować z własnymi pozwami w proces licencjonowania i budowy. Było wiele wyzwań prawnych. Te sprawy sądowe były wykorzystywane jako broń polityczna do spowolnienia czasu budowy i zwiększenia kosztów. Taktyka ta była stosowana przez aktywistów ekologicznych zarówno w USA, jak i w innych krajach, z dużym skutkiem.
Następnie nastąpiło wyraźne ochłodzenie poparcia politycznego, zwłaszcza po katastrofie handlowej w Three Mile Island. Fakt, że nikt nie został tam nawet ranny, wydawał się być nieistotny - ludność, którą łatwo przestraszyć Orsonem Wellsem pojawiającym się w radiu, by ogłosić inwazję Marsjan, w 1938 r. spakowała się i wyszła z domu, zanim sprawdziła, że czyta słynną powieść HG Wellsa Wojna światów. Całkowicie zmyśloną historię. I tak też było z powszechnym wyobrażeniem o tym, co poszło nie tak w fabryce nad rzeką Susquenanna: 40% ludzi w promieniu 15 mil nie zatrzymało się, by sprawdzić fakty, zamiast tego wyjechało z miasta. Ta powszechna nieufność była podsycana przez science fiction, ale w połączeniu z bardzo realną spiralą kosztów informowała scenę polityczną: korzystanie z paliw kopalnych było po prostu tańsze.
W końcu przeciwnicy energii jądrowej spełnili swoje życzenie: uporządkowany rozwój energetyki jądrowej został zahamowany nie tylko w USA, ale także w innych krajach. Przemysł, który mógł zapewnić duże ilości bezpiecznej, niskoemisyjnej energii, został zatrzymany w miejscu. W rezultacie świat powrócił do paliw kopalnych i zbudowano setki, a może nawet tysiące nowych elektrowni na paliwa kopalne, wytwarzających miliony ton gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń powietrza, które nie przedostałyby się do atmosfery, gdyby elektrownie jądrowe rozwijały się w takim tempie, jak na przełomie lat 60. i 70.
Obecna sytuacja
W kwietniu 2020 roku w 45 krajach było 440 czynnych elektrowni jądrowych (łączna moc elektryczna 390 GWe, (Giga Watów energii elektrycznej), 55 w budowie (63 GWe) i kolejnych 109 planowanych (118 GWe). Najwięcej reaktorów jądrowych mają Chiny, Indie i USA. Na przykład w Chinach działają 53 reaktory (58 GWe), 18 jest w budowie (18 GWe), a kolejne są planowane. Cywilna energetyka jądrowa może się obecnie pochwalić ponad 17 tys. lat doświadczenia reaktorowego Strona internetowa World Nuclear Association.
Niemcy po tsunami w Fukushimie zamknęły 28 elektrowni jądrowych i zastąpiły je elektrowniami na paliwa kopalne, w większości spalającymi węgiel.
Szwecja wykorzystuje energię jądrową od końca lat 60. Zmniejszyła emisję dwutlenku węgla na osobę o ponad 60% (edycja 2019). Największa z nich, Ringhals, zajmuje 150 akrów i może produkować do 4 GWe przy współczynniku wydajności między 80 a 90%. Wyprodukowanie tej samej ilości energii elektrycznej z węgla, wygenerowałoby 22 mln ton CO2/rok; z ropy naftowej, 17 mln ton CO2/rok, a z gazu ziemnego (metanu), około 11 mln ton.
Podajemy te liczby dla paliw kopalnych, ponieważ jak dotąd za każdym razem, gdy protesty ruchów ekologicznych powodowały zamknięcie elektrowni jądrowej, była ona zastępowana elektrownią na paliwa kopalne. Wiemy, że obrońcy środowiska mieliby nadzieję, że elektrownie jądrowe zostaną zastąpione przez energię odnawialną, ale jak dotąd tak się nie stało.
Współtwórcy
1 Duncan Roy, Partia Zielonych Lewes
2 Peter Vaughan, Partia Zielonych Wschodniego Devonu
3 Mark Yelland, Partia Zielonych Brighton & Hove